5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunda Yapılan Düzenlemeler

6766 Sayılı Kanun ile Yapılan Düzenlemeler ile 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun hem de Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanun’unda kapsamlı değişikliklere gidilmiştir.

5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklikler

Bu yasa ile birlikte 5746 Sayılı Kanun’da bir çok köklü değişikliğe gidilmiş olup, AR GE Yenilik ve Tasarım faaliyetlerine sağlanan destek muafiyet ve indirimlerde iyileştirmeler yapılmıştır. Yapılan en temel düzenlemelerden birisi de Tasarım faaliyetlerin kanun kapsamında alınması olmuştur. Bu düzenlemeler çerçevesinde kanunda yer alan birçok açıklama ve tanım güncellenmiş, aşağıdaki tanımlar ise yeni eklenmiştir.

j) Tasarım faaliyeti: Sanayi alanında ve Bakanlar Kurulunun uygun göreceği diğer alanlarda katma değer ve rekabet avantajı yaratma potansiyelini haiz, ürün veya ürünlerin işlevselliğini artırma, geliştirme, iyileştirme ve farklılaştırmaya yönelik yenilikçi faaliyetlerin tümünü,

k) Tasarım merkezi: Tasarım projelerini veya sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürütülen tasarım faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere kurulan ve dar mükellef kurumların Türkiye’deki iş yerleri dâhil, kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurtiçinde tasarım faaliyetlerinde bulunan ve en az on tam zaman eşdeğer tasarım personeli istihdam eden, yeterli tasarım birikimi ve yeteneği olan birimleri,

l) Tasarım personeli:Tasarım faaliyetlerinde doğrudan görevli tasarımcı ve teknisyenleri,

m) Tasarımcı:Tasarım faaliyetleri kapsamındaki projelerin gerçekleştirilmesi ve ilgili projelerin yönetilmesi süreçlerinde yer alan, üniversitelerin; mühendislik, mimarlık veya tasarım ile ilgili bölümlerinden mezun en az lisans derecesine sahip kişiler ile tasarım alanlarından herhangi birinde en az lisansüstü eğitim derecesine sahip diğer kişileri,

n) Tasarım projesi: Amacı, kapsamı, genel ve teknik tanımı, süresi, bütçesi, özel şartları, diğer kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişilerce sağlanacak aynî veya nakdî destek tutarları, sonuçta doğacak fikri mülkiyet haklarının paylaşım esasları tespit edilmiş ve tasarım faaliyetlerinin her safhasını belirleyecek mahiyette ve bilimsel esaslar çerçevesinde tasarımcı tarafından yürütülen projeyi,

o) Temel bilimler: Yükseköğretim kurumlarının matematik, fizik, kimya ve biyoloji lisans programlarını,

 Yapılan başlıca düzenlemeleri aşağıdaki başlıklar altında incelemek mümkündür;

A- Teknogirişim Sermayesi Desteği Başvurularında Mezuniyet Tarihi 10 Yıla Yükseltildi

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından sunulan Teknogirişim Sermayesi Desteği’ne başvurabilecek kişilerin mezuniyet şartlarında değişikliğe gidilmiş olup, başvurabilecek girişimcilerin sınırı genişletilmiştir. Böylece mezuniyet tarihleri ile ön başvuru tarihi arasında 10 yıl ve daha az süre geçmiş olan girişimcilere Teknogirişim Sermayesi Desteği’ne başvuru hakkı tanınmıştır. Buna göre başvuru sahiplerinin mezuniyet durumlarına ilişkin şartlar aşağıdaki gibi şekillenmiştir.

• Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenciler yüksek lisans veya doktora öğrenciler.
• Lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş on yıl önce almış kişiler.

B- Gelir Vergisi Stopaj Teşvikleri Artırıldı

Açıklama; Yapılan düzenleme ile birlikte ilgili muafiyet kapsamı tasarım faaliyetlerinde çalışan personelleri de kapsayacak şekilde genişletilmiş olup, destek oranları iyileştirilmek suretiyle yeniden düzenlenmiştir. Buna göre;

Ar-Ge Tasarım ve Destek Personellerinin bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri gelirlerin;

Doktoralı olan olanlar için;                 % 95’i

Temel Bilimler (Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji) alanlarında yüksek lisans derecesine sahip olanlar için;  % 95’i
Yüksek lisanslı olanlar için;                %90’i

Temel Bilimler (Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji) alanlarında lisans derecesine sahip olanlar için;  % 90’i

Diğerleri için                                    % 80’i

vergiden muaf tutulmuştur. Bilindiği üzere önceki uygulamada bu oranlar doktoralı personeller için %90 uygulanırken diğer personellerin tamamı için %80 olarak uygulanmaktaydı.

C- Teknogirişim Sermayesi Desteği’nde 5 Kat Artışın Önü Açıldı;

Bilindiği üzere Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı her yıl toplamda 50.000.000 TL’yi aşmamak üzere iş fikirleri uygun bulunan girişimcilere 100.000 TL Teknogirişim Sermayesi Desteği sağlıyordu. Ancak bu tutar birçok iş fikri sahibi girişimci tarafından yeterli bulunmuyor veya uygulamada sermaye eksikliğine yol açıyordu. Torba Kanun ile bu tutarda da iyileştirme yapılabilmesinin önü açılmış oldu.

Buna göre Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı’na sağlanan bir yetki ile Sermaye Desteği tutarı sektörler, iş kolları, Bölgeler veya teknoloji alanları itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte beş katına kadar artırılmasının veya kanuni tutarına kadar indirilmesinin önü açılmıştır. Başka bir deyişle Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı’nın yapacağı bir düzenleme ile Teknogirişim Sermaye Desteği örneğin Elektrik Elektronik alanında yapılan başvurular için 300.000 TL, Yazılım alanında yapılan başvurular için 100.000 TL veya Biyoteknoloji alanında yapılan başvurular için 500.000 TL olarak belirlenebilecektir.

D- Teknogirişim Firmalarına Yapılan Yatırımlar Ödüllendiriliyor

Teknogirişim Sermayesi Desteği almaya hak kazanmış firmalara yatırım yapan şirketlere yatırım yaptıkları tutarın bir kısmını kendi şirketlerinde gider yazabilme olanağı getirilmiştir. Bu çerçevede Teknogirişim firmalarına ve projelerine yatırım yapan şirketlerin ödüllendirilmesi amaçlanmış olup, büyük firmalardan girişimci firmalara fon akışının sağlanması hedeflenmiştir. Uygulamanın detayları ise aşağıdaki gibidir.

• Sağlanan sermaye destekleri, beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmamak üzere, indirim konusu yapılabilecek bu tutar yıllık olarak 500.000 Türk lirasını aşamayacaktır.( Bu oranları ve parasal sınırı yarısına kadar indirmeye veya dört katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.)
• Söz konusu indirim yalnızca Teknogirişim sermayesi desteğine konu projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye destekleri için geçerlidir.
• Yapılan sermaye yatırımı iki yıl içerisinde ilgili projenin finansmanında kullanılmak zorundadır.

E- Gümrük Vergisi Damga Vergisi ve Her Türlü Harçtan Muafiyet;

5746 Sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren şirketlerin Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal ettikleri eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan müstesna tutulmuştur.

F- Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri’ne Sipariş Veren Firmalara %50 Oranında Ar- Ge İndirimi Hakkı Tanınmıştır

Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların sadece yüzde ellisi bu merkezler tarafından, bu harcamaların kalan yüzde ellisi ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından indirim olarak dikkate alınabilir. Sipariş verenin gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetinin olmaması halinde Ar-Ge veya tasarım harcamasının tamamı Ar-Ge veya tasarım merkezi tarafından indirilebilir. Sipariş verenler, Ar-Ge veya tasarım indirimi ile sipariş verilmesine ilişkin kâğıtlara ait damga vergisi istisnası dışındaki teşvik ve destek           unsurlarından yararlanamaz.

E- Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde İstihdam Edilen Temel Bilimler Alanından Mezun Personellere Ücret Desteği
Temel bilimler alanlarında en az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, bu personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı, iki yıl süreyle, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Ancak bu kapsamda her bir Ar-Ge merkezine sağlanacak destek, ilgili ayda Ar-Ge merkezinde istihdam edilen toplam personel sayısının yüzde onunu geçemez.

F- Öğretim Elemanlarının Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde İstihdam Edilebilmesi

Öğretim elemanlarından Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen faaliyetlerde araştırmacı, tasarımcı ya da idari personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, üniversite yönetim kurullarının izniyle tam zamanlı veya yarı zamanlı olarak görevlendirilebilirler. Tam zamanlı görevlendirme için herhangi bir üniversitede altı yıllık tam zamanlı olarak çalışmak gerekmekte olup, görevlendirme süresi her altı yıl sonrasında bir yıldır. Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde tam zamanlı görevlendirilenlerin geçirdikleri süreler, tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli hesaplamasında dikkate alınır. Yarı zamanlı görev alan öğretim elemanlarının bu hizmetleri karşılığı elde edecekleri gelirler, üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulur. Tam zamanlı olarak görevlendirilecek personele kurumlarınca aylıksız izin verilir ve kadroları ile ilişkileri devam eder.

G- Nitelikli Yabancı Personellerin Çalışma İzinleri

Yapılan düzenlemelerle birlikte Ülkemizin bilim, teknoloji, Ar-Ge, yenilik ve tasarım alanındaki gelişimine katkı sağlayacak nitelikli yabancılara çalışma izni alınması Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının olumlu görüşü alınması şartı ile daha kolay hale getirilmiştir.  Ayrıca 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’da öngörülen sürelere tâbi olmaksızın çalışma izni verilebilmesinin önü açılmıştır.