Teknogirişim Sermayesi Desteği ve Sağlanan Vergisel Destekler

Teknogirişim Sermayesi Desteği: Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından desteklenmesi uygun bulunan bir iş planı çerçevesinde, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için yapılan sermaye desteğini ifade eder.

         Söz konusu destek programı 2009 yılından bugüne kadar her yıl Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından sunulmaktadır. 2015 yılında ise Teknogirişim Sermayesi Desteği çağrısı iki defa açılmıştır. Ön başvuruları kabul edilen girişimcilerden fikirlerini iş planına dönüştürmeleri istenir ve kurula girişimleri sunmaları istenir. Bütün süreci başarı ile tamamlayan girişimcilerden kendilerinin yetkili olduğu bir şahıs veya sermaye şirketi kurmaları istenir. Kurulan bu şirketle sözleşme imzalanır ve azami 100.000 TL olmak üzere iki taksitte teknogirişim sermayesi desteği sunulur.

2016 yılının hemen başında Daha yüksek katma değerli üretim yapısına geçişi sağlamak üzere yürürlüğe girecek Ar-Ge ve Yenilik Reform Paketi, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunda (TÜBİTAK)’ta gerçekleştirilen ‘Ar-Ge ve Yenilik Reform Paketi Tanıtım Toplantısı’nda, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun katılımı ile kamuoyuna açıklandı. Bu çerçevede yenilikçi fikirlere sahip girişimcilere sunulan 100.000 TL’lik Teknogirişim Sermayesi Desteği’nin, proje niteliğine göre 500.000 TL’ye kadar artırılması, mezuniyet sonrası 5 yıllık sürenin 10 yıla uzatılması söz konusu olacağı öngörülmektedir.

A) Teknogirişim Sermayesi Desteği’nden Kimler Yararlanabilir ?

1-  Herhangi bir lisans, yüksek lisans veya doktora programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenciler

2-  Lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişiler (Bu sürenin yeni dönemde 10 yıla çıkarılacağı planlanmaktadır ancak henüz ilgili düzenleme yasalaşmamıştır.)

Yukarıdaki şartlara haiz girişimciler eğer birinci madde kapsamında henüz öğrenci statüsünde iseler öğrencisi oldukları üniversitelerce merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi adına düzenlenen (T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı adına) bir yazıyla bu durumlarını tevsik etmeleri gerekmektedir. 2. Madde kapsamında mezun olmuş girişimcilerin ise ilgili üniversitelerce verilen çıkış belgesiyle veya diplomayla bu durumu kanıtlayabilecekleri öngörülmüştür. Ayrıca, 5746 sayılı kanunun amacına yönelik iş projeleri destek programına kabul edileceğini vurgulamakta yarar vardır. Bu anlamda kanun amacına hizmet eden teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirleri destek programına kabul edilir.

Teknogirişim Sermayesi Desteği, projesi kabul gören girişimcilerin tek başına temsil ve ilzama yetkili olarak kuracakları işletmelere sağlanacaktır. Söz konusu işletmenin kamu idaresi tarafından kabul edilmiş iş planına uygun olarak ve başvurudan sonra kurulması gerekmektedir.

B) Destekler

1-  100.000.-TL Tutarında Teminatsız Hibe; Kamu idaresi tarafından projesi kabul edilen girişimcilere bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın 100.000. TL’na kadar teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir. (Bu tutarın yeni yıl çağrılarında projenin niteliğine göre 500.000.-TL’na kadar çıkartılacağı Başbakan tarafından açıklanmıştır.) Bu destek idare tarafından taksitlere bölünebilir, destek ödemelerinin yapılması için çeşitli başarım ölçütlerinin yerine getirilmesi şartı koyulabilir, öncelikli olarak destekleyeceği teknolojik alanlar belirlenebilir. Bu kapsamda kamu idarelerinin tümü tarafından yapılan ödemelerin toplamı, her takvim yılı 50.000.000 Türk Lirasını geçemez.  Bu tutarlar takip eden yıllarda Vergi Usul Kanununa göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle dikkate alınır.

2-  Ar-Ge İndirimi; Teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 uncu maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. Ayrıca bu harcamalar, Vergi Usul Kanununa göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir, bir iktisadi kıymet oluşmaması halinde ise doğrudan gider yazılır. Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilir. Devredilen tutarlar, takip eden yıllarda Vergi Usul Kanununa göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.

Ar-Ge indiriminden yararlanacak işletmeler, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ekinde aşağıda belirtilen belgeleri bağlı bulunulan vergi dairesine verirler. Bu belgelerin, teknogirişim sermayesi desteğinden yararlanan işletmeler için destek veren kamu kurumu tarafından onaylanmış olması gerekir.

a-   Teknogirişim sermayesinden yararlanan işletmeler için desteği veren merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresince onaylanmış bulunan proje sözleşmesi ve eki iş planının,

b-    Ar-Ge indirimine konu olan harcamaların ana gruplar itibarıyla yıllık tutarları ve ayrıntılı dökümünü gösteren liste,

c-    Teknogirişim sermaye desteğinden yararlanan işletmelerde çalışanların projeler itibarıyla sayıları ve nitelikleri, bu personelin projelerde görev aldığı süreler, ücretleri, kesilen ve istisna edilen vergi tutarlarını gösteren liste,

d-   Dışarıdan alınan danışmanlık, ekspertiz ve benzeri hizmetlere ilişkin olarak, hizmet sağlayan kişi/kurum adı, T.C. kimlik no/vergi kimlik numarası, alınan hizmetin mahiyeti, fatura tarihi ve numarası, tutarı, stopaj ve KDV tutarına ilişkin liste.

Ar-Ge İndirimine Konu Edilebilecek Tutarın Tespiti;  Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar ile uluslararası fonlardan alınan destekler özel bir fon hesabında tutulur. Bu fonda yer alan tutarlar, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancın tespitinde gelir, Ar-Ge indirimi tutarının tespitinde Ar-Ge harcaması olarak dikkate alınmaz. Bu şekilde sağlanan karşılıksız fonlardan yapılan harcamalar, yapıldığı yere göre doğrudan gider ya da amortismana tabi iktisadi kıymet olarak muhasebeleştirilir. Buna göre Bakanlık’tan Teknogirişim Sermayesi Desteği olarak karşılıksız alınan hibe tutarları ile gerçekleştirilen harcamaları Ar-Ge indiriminin hesaplamalarına dahil edilmez. Ancak şirket tarafından proje için finanse edilen harcamalar  Ar-Ge İndirimi için dikkate alınabilir.

3) Gelir Vergisi Stopajı Teşviki; Teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin doktoralı olanlar için yüzde doksanı, diğerleri için yüzde sekseni gelir vergisinden müstesnadır. Aşağıdaki örnek uygulama elde edilecek vergi avantajı aşağıdaki örnekte açıkça gösterilmektedir.  Teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde 5746 sayılı Kanun uyarınca kurulan Ar-Ge Merkezlerinin aksine gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanmak için personel sınırlaması bulunmamaktadır.

Örnek: Teknogirişim Sermaye Desteği kapsamında kurulan şirkette istihdam edilen Bayan (B)’nin almış olduğu 3.000 TL’lik brüt ücrete ilişkin istisna uygulaması aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

Böylece Kamu kurumu tarafından desteklen Ar-Ge projesinde çalışan Bayan (B)’nin ücret gelirinden dolayı  207,18 TL tutarında vergi istisnaya tabi olacak, istisna dışında kalan 51,79 TL ise muhtasar beyannameye dahil edilerek vergi dairesine ödenecektir.

Ar-Ge kapsamında çalışan personeller için yukarıdaki hesaplamalar yapılacak olup, 1 seri nolu Araştırma Ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliğ ekinde yer alan “İstihdam Edilen Ücretlilere İlişkin Bilgiler” ile  ”Ar-Ge ve Yenilik Faaliyetleri Kapsamında Ücret Ödemeleri İstisnasına İlişkin Bildirim”e ilişkin formlar muhtasar beyanname ekinde bağlı bulunulan vergi dairesine bildirilecektir.

Teknogirişim sermaye desteklerinde, kamu idaresi tarafından iş planının onaylandığı, tarihten itibaren gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanılabilecektir.

Teknogirişim Sermayesi Desteği verilen proje kapsamında çalıştırılmak üzere istihdam edilmeyen personellerin ve kamu personellerinin istisna uygulamasından yararlandırılması mümkün değildir. Ayrıca Kapsama giren personelin ay içindeki çalışmalarının tamamının Ar-Ge ve yenilik faaliyetleriyle ilgili olması hâlinde hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri de bu kapsamda değerlendirilir. Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde kısmi zamanlı olarak çalışan personelin hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasında dikkate alınmaz.

4) Sigorta Primi Desteği; Kamu personeli hariç olmak üzere teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personelin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, her bir çalışan için beş yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Teknogirişim sermaye desteği alan işletmeler için  merkezî  yönetim kapsamındaki  kamu  idarelerinden alacakları  belgeyle  işyerinin  bağlı  bulunduğu  Sosyal  Güvenlik (Devredilen  SSK) İl  Sigorta Müdürlüğüne  yazılı  olarak müracaat  etmeleri şarttır. Teknogirişim sermaye  desteği alan işletmeler, kamu  idaresi tarafından iş planının  onaylandığı tarihten itibaren yararlanılabileceklerdir. Ayrıca Kanun kapsamına giren sigortalılar için düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgeleri için damga vergisi alınmaz.

2016 yılı için Brüt Asgari Ücret 1.647,00 TL olup, bu tutar üzerinden %20,5 oranında sigorta primi işveren hissesi hesaplanır. nır. Borcu bulunmayan bütün firmalara sağlanan %5 indirimden sonra geriye kalan %15,5 sigorta primi işveren hissesinin yarısı 5 yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesinden karşılanmış olacaktır. Başka bir deyişle bu istisna şirketlere brüt ücretin %7,75’i kadar bir fayda sağlamaktadır.

 5) Damga Vergisi İstisnası; Kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleriyle ilgili olarak düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır.

 6) Alınan Hibe’nin Gelir Olarak Dikkate Alınmaması;

Projesi onaylanarak hibe almaya hak kazanan işletmeler, 5746 sayılı Kanun’un bu hususa ilişkin 3. maddesinin 7. fıkrası hükmü gereğince söz konusu destekleri özel bir fon hesabına alırlar. Böylece sağlanan hibe gelir ve kurumlar vergisi kapsamı dışında tutulmuştur.

Bu fonun, elde edildiği hesap dönemini izleyen beş yıl içinde sermayeye ilâve dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde ise, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergilerin ziyaa uğratılacağı belirtilmiştir.

 Sonuç

5746 sayılı Araştırma Ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile sağlanan teşviklerden bir tanesi de teknogirişim sermayesi desteğidir. Söz konusu hibe desteğini alarak fikirlerini bir işletme bünyesinde hayata geçiren girişimciler bazen 5746 sayılı kanun kapsamında sunulan diğer vergi teşviklerini göz ardı edebilmektedirler. Teknogirişim Sermayesi Desteği’nin nakdi hibeden ibaret olmadığı bunun yanında kanun kapsamında sağlanan önemli vergisel teşviklerin olduğu, bunlardan istifade edebilmek için gerekli başvuruların yapılması gerektiği unutulmamalıdır. Böylece 5746 sayılı kanun tam anlamıyla amacına ulaşmış olacaktır.